Verkiezingen! Voor de tweede keer in iets meer dan een half jaar trekken we opnieuw richting het stembureau. Deze keer voor het Vlaams, federaal en het Europees niveau. De voorbije weken werd er veel geschreven, gepraat en campagne gevoerd. Zondag zullen de resultaten bekend zijn en is de eerste richting bepaald. Maandag zullen we in het kopstukkendebat vervolgens horen dat “de kiezer beslist heeft” en “die partijen nu aan zet zijn”. Een tijd van regeringsvorming komt eraan, een tijd van onzekerheid.
Sommige jongeren zullen de politiek niet volgen en reageren onverschillig op de resultaten, anderen zullen vragen hebben over de regeringsvorming, nog anderen zullen misschien heftig reageren en daarbij ook heel wat emoties voelen. Dat kan een stevige impact hebben in de werking en op de jongeren. Het kan het groepsgevoel versterken, maar ook leiden tot discussies en zelfs conflicten binnen de werking.
Om je als jeugd(welzijns)werker voor te bereiden, hebben we een aantal tips om met jongeren daarmee aan de slag te gaan:
Sleutelpositie als jeugdwerker
Je rol als jeugd(welzijns)werker heeft voorrang op je eigen stemgedrag en visie. Daarmee willen we niet zeggen dat je geen kleur mag bekennen, zelf geen gevoelens aan de uitslagen mag koppelen of geen emotie mag tonen. Het is wel jouw rol als jeugdwerker om vanuit je vertrouwensband het zoekproces van jongeren mee te ondersteunen. Bij jongeren komt namelijk de identiteitsontwikkeling in een stroomversnelling: fysieke en hormonale veranderingen, stemmingswisselingen, zoeken naar meningen, een kritische blik, … Jongeren verlangen naar het moment dat ze op hun eigen benen kunnen staan, maar hebben daarbij een grote nood aan begeleiding in dat zoekproces. Hier ligt een sleutelpositie in jouw rol als jeugdwerker! Gebruik je voelsprieten en luister naar de jongeren, zonder ze te veroordelen.
Als er jongeren zijn die in de war zijn en/of vragen hebben in verband met het verdere verloop van de verkiezingen, is het belangrijk dat je als jeugd(welzijns)werker de juiste informatie verstrekt. Stemmen worden zetels, zetels bepalen de coalities, coalities bepalen de inhoud van de onderhandelingen en dat bepaalt tot slot het regeerakkoord en zo vervolgens het beleid. Niet evident om uit te leggen. We verwachten ook niet dat jij als jeugd(welzijns)werker dat allemaal kent en kan uitleggen. De website van WAT WAT bundelt heel wat informatie op maat van jongeren.
Creëer ruimte
Als de resultaten hevige emoties bij je jongeren oproepen, is het belangrijk om rust te creëren, maar ook om emoties een plaats te geven. Probeer een sfeer van openheid te creëren waarin jongeren hun mening kunnen uiten, kunnen ventileren, kunnen benoemen hoe ze zich voelen, waarmee ze zitten, … Het is oké om van mening te verschillen, creëer daar ruimte voor en benadruk dat in het begin van het gesprek. Twijfelen of in de war zijn mag ook. Als jeugdwerker is het belangrijk om grenzen te stellen in het proces. Niet over het inhoudelijke, maar wel over de vorm. Daarbij zijn enkele basisprincipes handig om aan vast te houden en mee te geven aan de jongeren (en dat ook te bewaken):
- Vertel vanuit jezelf, met ‘ik’.
- Praat vanuit je gevoel, ervaringen, betekenis. Wat doet dat met je? …
Op die manier kan je een omgeving creëren waarin de veiligheid, die nodig is om open en eerlijk te communiceren, aanwezig is en kunnen verschillen op een respectvolle manier bestaan en besproken worden. Zorg er dus voor dat de veiligheid in je groep bewaakt blijft. Straffe uitspraken mogen er zijn, maar dienen gekaderd te worden. Niemand mag nadien de werking gekwetst verlaten.
Maar wat doe je dan met een straffe uitspraak? Zoals gezegd winnen jongeren in hun identiteitsontwikkeling aan maturiteit, maar ze kunnen de ernst en de consequentie van keuzes, gedrag en ook uitspraken nog niet altijd ten volle inschatten. Daarom is het belangrijk om extreme uitspraken van jongeren niet te bestraffen of te negeren. Zo voorkom je dat deze gesprekken zich verderzetten buiten de werking en je er geen vat op hebt. Praat met de jongeren en toon interesse en nieuwsgierigheid. Probeer het gevoel of de boodschap achter de uitspraak te achterhalen, om daar eventueel verder mee aan de slag te gaan.
‘Niet bestraffen of negeren’ wil dus niet zeggen dat je er niet op reageert. Het staat buiten kijf dat het binnen je pedagogische rol valt om jongeren aan te spreken op bijvoorbeeld racistische of seksistische uitspraken. Het is belangrijk dat iedereen zich veilig voelt in de groep. Uitspraken die bepaalde jongeren minder welkom doen voelen of kwetsen hebben geen plaats in de werking.
Snauw niet af, ga erover in gesprek, maar maak op een rustige en niet veroordelende manier duidelijk dat dergelijke uitspraken hier om die reden niet aanvaard worden.
Van signalen tot actie!
Wat doe je vervolgens met deze gesprekken? Willen jongeren hier verder mee aan de slag? En hoe zet je dat om in acties? Willen de jongeren bijvoorbeeld graag in gesprek gaan met de schepen van Jeugd of zouden ze graag op de gemeenteraad gaan spreken? Misschien zien ze het wel groter? Vlaams, federaal, Europees, …?
De verkiezingen kunnen een aanknopingspunt zijn om met jongeren politiserend te gaan werken. Als we spreken over politiserend werken met kinderen en jongeren, dan gaat het over kinderen en jongeren een stem geven, hen serieus nemen en hen helpen om die stem op het juiste moment, op de juiste plaats, te laten klinken. Als er een vertrouwensrelatie met jongeren is en de signalen tot bij jou komen, dan kan je verder. Je kan bewuster en doelmatiger aan de slag om structurele oorzaken te detecteren en verandering te claimen. En dat op een manier die voor de jongeren goed voelt, voor jezelf als begeleider werkbaar is en die ook past bij de boodschap. Van signaal tot actie! Dat is immers steeds nodig, los van verkiezingen.
Zin gekregen om daarmee ook in jouw werking aan de slag te gaan? In ons trajectboekje werken we verschillende tools uit om politiserend aan het werk te gaan met jongeren. We lanceren geregeld een nieuwe tool.
Meer informatie over politiserend werken in het jeugdwelzijnswerk vind je ook in ons boek Macht in vraag gesteld.
Bronnen:
- Expoo. (z.d.). Radicalisering en de identiteitsontwikkeling van jongeren. Geraadpleegd van www.expoo.be/radicalisering-en-de-identiteitsontwikkeling-van-jongeren.
- WAT WAT. (z.d.). Verkiezingen: wat gebeurt erna? Geraadpleegd van www.watwat.be/verkiezingen/verkiezingen-wat-gebeurt-erna.
- Uit De Marge vzw. (z.d.). Politiserend werken. Geraadpleegd van www.uitdemarge.be/politiserend-werken/.
- Kastit, I. & Van Oyen, F. (2018). Macht in vraag gesteld: Strategieën en werkvormen in het jeugdwelzijnswerk. Leuven: ACCO Uitgeverij.
- Vandeperre, E.; Slaats, J.; Heens, R. & Azabar, S. (2017). Positieve identiteitsontwikkeling met moslimjongeren: Een tool- en handboek voor eerstelijnswerkers. Garant Uitgevers.
