Dit jaar zet Uit De Marge vzw zich extra hard in voor een rechtvaardig woonbeleid. Want veilig wonen is voor niemand een ver-van-mijn-bedshow: wonen is een mensenrecht, een kinderrecht.
Toch groeien steeds meer kinderen en jongeren op in gebrekkige huisvesting. Het is dan ook dringend tijd voor structurele maatregelen. Daarom organiseerden we op 3 mei een uitwisselmoment over wonen. We gingen met onze leden en het Vlaams Huurdersplatform rond de tafel zitten om ervaringen uit te wisselen, signalen te verzamelen en krachten te bundelen.
Sterke signalen en uitdagingen
Welke signalen hebben we verzameld en welke uitdagingen staan ons te wachten?
Thuisloosheid herkennen is een eerste uitdaging. Kinderen en jongeren die geen veilige thuis hebben, logeren vaak bij vrienden, blijven in de werking of gaan ‘sofasurfen’. Op die manier hebben ze niet alleen een dak boven hun hoofd, ze vermijden ook dat hun omgeving hun als dakloos herkent. Op thuisloosheid rust immers een taboe, waardoor kinderen en jongeren hun situatie vaak verborgen houden.
Er is nog een reden waarom kinderen en jongeren hulp zoeken bij elkaar: nood- of nachtopvang op hun maat bestaat niet. Onze collega’s van Betonne Jeugd zien bijvoorbeeld hoe jongeren in noodopvangcentra in contact komen met volwassenen die al langer dakloos zijn en hun eigen manier hebben om daarmee om te gaan. Zo belanden kinderen en jongeren in een bikkelharde wereld.
Het is dus belangrijk om een netwerk uit te bouwen, maar ook hier botsen kinderen en jongeren in kwetsbare situaties op drempels. “Vele jongeren verblijven door de week in een leefgroep en gaan tijdens het weekend naar huis”, vertelt een collega van De Plek. “Ze hebben dus geen vaste verblijfplaats, wat het moeilijk maakt om een sterk en uitgebreid netwerk uit te bouwen.”
Het gebrek aan een vaste plek maakt ook de hulpverlening moeilijk. Omdat hulp gebonden is aan de gemeente waarin iemand verblijft, is het vaak onduidelijk welke gemeente verantwoordelijk is voor hulp. Het huidige wetgevende kader rond wonen bevat nog meer onduidelijkheden. Wonen is immers verweven met andere levensdomeinen zoals mentale gezondheid, energie, tewerkstelling enzovoort. Zo zien kinderen en jongeren, maar ook jeugdwerkers en hulpverleners vaak door de bomen het bos niet meer.
Het wetgevende kader moet niet enkel duidelijker, het moet ook toegankelijker en realistischer.
“Sommige gemeenten zetten in op gezinshereniging, maar hebben geen realistisch beeld van de woonsituatie voor dat gezin. Zo gebeurt het dat een jongere die aanvankelijk alleen in een studio woont, plots onderdak moet bieden aan acht gezinsleden.”
Jonathan Eggermont, Jeugdwerker bij Uit De Marge vzw
De jeugdwerkers van Vagevuur vzw vertellen hoe jongeren door lokale besturen een woning toegewezen krijgen die amper bewoonbaar is. Om de woning op te lappen, steken de jeugdwerkers zelf de handen uit de mouwen. Maar hoe duurzaam zijn die gebaren?
Luide stemmen en structurele acties
Om de dingen blijvend te veranderen, moeten er structurele maatregelen komen. Welke dat moeten zijn, kunnen kinderen en jongeren ons het best vertellen. In 2018 gaf Betonne Jeugd gehoor aan de bezorgdheden van 34 dak- en thuisloze jongeren. Ze zorgden bijvoorbeeld voor plekken met gratis wifi en een inloopcentrum waar jongeren konden douchen, eten, deelnemen aan activiteiten en hulp konden vragen.
Het inloopcentrum is een veilige haven, een safe space. Ook Girls in the City benadrukt het belang van safe spaces. “Safe spaces zijn de basis om signalen op te vangen en van daaruit aan de slag te gaan met wat de kinderen en jongeren écht nodig hebben.”
Het Vlaams huurdersplatform wil de signalen van kinderen en jongeren extra kracht bijzetten. Het platform buigt zich over inhoudelijke aspecten van de Vlaamse huurmarkt en maakt de pijnpunten zichtbaar.
“De voorbije jaren werd soms gesproken over een ‘onzichtbare wooncrisis’, maar hulpverleners, jeugdwerkers en huurders maakten die crisis zichtbaar. Wij willen ook de beleidsmakers met de neus op de feiten drukken.”
Joy Verstichele, Vlaams Huurdersplatform
Samen met andere organisaties diende het Vlaams Huurdersplatform een klacht in bij het Grondwettelijk Hof rond een aantal regelgevende initiatieven die het recht op wonen onder druk zetten.
Een duidelijk doel, drie duidelijke lijnen
We streven samen één doel na: geen enkel kind en jongere, en bij uitbreiding volwassene, is dak- of thuisloos in Vlaanderen en Brussel. Om die ambitie waar te maken, zetten we bij Uit De Marge vzw drie lijnen uit:
- Ondersteuning van het jeugdwelzijnswerk
Jeugdwerkers staan het dichtst bij de kinderen en jongeren, die specialisten zijn in hun eigen leefwereld. Daarom zal Uit De Marge vzw uitwisseling tussen jeugdwelzijnswerkers organiseren om met concrete cases verder te kunnen, signalen te verzamelen en om actie te ondernemen. Die informatie willen we verder bundelen en verspreiden. Ook zullen we op bezoek gaan in het jeugdwelzijnswerk om te luisteren naar verhalen en die breder hoorbaar te maken.
- Bovenlokaal politiserend werk en acties
Het bovenlokaal politiserend werk wil verhalen van kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties hoorbaar maken. Met dat doel organiseert en ondersteunt Uit De Marge vzw in de loop van het jaar kleinere acties. In de actieweek tussen de Dag tegen Dakloosheid en Thuisloosheid (10 oktober) en de Dag tegen Armoede (17 oktober) organiseren we extra acties die de woonproblematiek extra in de verf zetten. Verder versterken we de stem van kinderen en jongeren bij grotere acties rond wonen (zoals Housing Action Day, Netwerk tegen Armoede,…) en brengen we een grote groep kinderen en jongeren samen, als een expertenpanel dat zich over de kwestie kan uitspreken.
- Beleidswerk en netwerk
Met beleidswerk en netwerkacties wil Uit De Marge vzw het beleid veranderen ten voordele van kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties. We zullen daarbij het beleidswerk rond wonen van onze partners aanvullen met de stem van kinderen en jongeren en lokaal beleidswerk ondersteunen en verbinden (bijvoorbeeld met jeugdwelzijnsoverleggen).
👇 Benieuwd naar wat er op 3 mei op tafel lag? Download hier de presentaties
