Persbericht

10/11/2023

“OCAD en Staatsveiligheid zien jongeren vaker opduiken in dreigingsdossiers” met deze titel pakt De Morgen vandaag uit onder het label ‘Terreur Nieuws’. De groep jongeren die daadwerkelijk geradicaliseerd is, is relatief klein, maar heeft een grote impact op de samenleving in termen van angst, onbehagen en polarisering. Het thema raakt mensen op een diepgaande manier. De spanningen lopen op, en beleidsmakers hebben een mogelijke oplossing op tafel gelegd: sanctioneren. 

Wat valt eigenlijk onder radicaal gedrag? Zoals het omschreven staat, lijkt gedrag dat onder enige zoektocht naar eigen identiteit valt daar onder. Zoals bijvoorbeeld het willen bidden en/of de hoofddoek willen dragen. Islam is net zoals de 5 andere levensbeschouwingen een erkende religie in België. Daar zijn bidden en het dragen van levensbeschouwelijke tekenen nu eenmaal een essentieel onderdeel van. Staan jongeren die willen mediteren ook op de OCAD lijsten? Ik herinner me nog toen de Vlaamse Giel Foubert in 2013 besloot om monnik te worden in India; er werd toen veel gezegd over zijn leeftijd en de zware omstandigheden waarin monniken in India leven, maar er werd niet gesproken over het eventuele gevaar dat hij zou vormen voor de samenleving. Ik twijfel ook of hij op de lijsten van de OCAD staat.

Als volledig veilige rituelen van een erkende religie in een superdiverse maatschappij in de 21ste eeuw als bedreigend worden geframed en bijvoorbeeld meditatie of boeddhistische kledij niet, dan stel ik me toch de vraag of het probleem bij de jongeren ligt? Het gaat over de norm, die we als maatschappij naar voor schuiven en hoe weinig ruimte er binnen die norm voor jongeren gecreëerd is. Het is bijna onvermijdelijk geworden om buiten de boot te vallen…

Ik stel me daarnaast ook een aantal vragen bij de uitspraken van de minister: hebben we het sanctionerend beleid niet al duizenden keren – en dat zonder al te veel succes – uitgeprobeerd? Is het niet de definitie van waanzin om telkens dezelfde inefficiënte oplossingen naar voor te schuiven, hopend op een beter resultaat?

Het probleem met dit narratief is dat de focus nogmaals ligt bij symptoombestrijding en niet bij de wortels van het probleem. 

Hebben we gedurende het volledige debat ooit een moment genomen om te reflecteren over het feit dat we het hier hebben over kinderen? Onze medeburgers en toekomst? Hebben beleidsmakers ooit stilgestaan bij het verloop van zo een deradicaliseringstraject? 

Het individueel schuldmodel maakt van een onschuldig kind een gevaar voor de samenleving en dat kind voelt zich afgewezen. Daar delen wij als maatschappij een verantwoordelijkheid in.

Zijn we echt zo ver in de dehumanisering van deze doelgroep geraakt dat we al degenen die buiten onze maatschappelijke norm vallen alvast als schuldig en onze betrokkenheid niet waardig beschouwen? Hebben we ooit de identiteitsontwikkeling van het kind in acht genomen? Weet u wat het is om de behoefte te hebben om ergens bij te horen en geconfronteerd te worden met de trieste realiteit van zich nergens thuis te voelen? Hoe zwaar weegt dit op een kind? 

Uit De Marge vzw werkt al jaren met jongeren en kinderen in een maatschappelijk kwetsbare positie. Als we uit al die jaren een duidelijke les kunnen trekken is het dat sancties slechts een beperkt effect hebben als ze preventief toegepast worden. Hun werking is immers op het opwekken van angst gefundeerd. We passen bij Uit De Marge veel effectievere methodieken toe, zoals outreachen en het opbouwen van een vertrouwensband.

Wij stellen de vragen die het beleid nadrukkelijk vermijdt: hoe komt het dat je je nergens thuis voelt? Vaak ligt de oorzaak bij ervaren of gepercipieerde discriminatie. Zo confronteerde een van onze jongeren de jeugdopbouwerker in zijn buurt met de vraag: “Het is allemaal mooi en wel dat je mee oproept dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn. Toch kan mijn zus zichzelf niet zijn. Wie komt op voor haar belangen? Ze wil graag een hoofddoek dragen omdat dit deel uitmaakt van haar identiteit. Waarom is er geen actie voor haar?” 

Dat gevoel dat er niemand voor jou en jouw rechten staat moet ernstig genomen worden en we doen dat beter samen, met het beleid, de jongeren, jeugdwelzijnsorganisaties en het middenveld. 

Er is veel stof om over na te denken. Maar als we deze vragen nu laten liggen, hebben we morgen als samenleving veel grotere problemen dan een kind die zijn rituele wassing wil doen. 

– Maret Dakaeve, Algemene coördinator van Uit De Marge vzw