‘Iedereen heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Dit recht omvat het recht op een behoorlijke huisvesting’ staat er te lezen in de Belgische Grondwet. Wonen is een grondrecht, maar in Vlaanderen worden er steeds strengere voorwaarden aan verbonden. Op deze manier wordt het grondrecht uitgehold. Mensen die geen woning kunnen vinden of in een slechte of moeilijk betaalbare woning wonen, krijgen te maken met zware stress en gezondheidsproblemen.
Op 9 juli 2021 hervormde het Vlaams decreet verschillende elementen van het sociale huurstelsel. Als reactie hierop trokken 8 sociale organisaties naar het Grondwettelijk Hof: Uit De Marge vzw, Het Vlaams Huurdersplatform, SAAMO, Welzijnszorg, CAW-groep, Netwerk tegen Armoede, ATD Vierde Wereld en de Liga voor Mensenrechten. We vroegen samen om de gedeeltelijke vernietiging van het decreet.
Op 15 juni 2023 vernietigde het Grondwettelijk Hof in een keer drie bepalingen van het woonbeleid. Een ongeziene hoeveelheid bepalingen en een overwinning voor het recht op wonen.
Het Grondwettelijk Hof heeft de volgende elementen van het sociaal huurstelsel vernietigd:
- De bepaling dat gemeenten die reeds 15% sociale huurwoningen op hun grondgebied hebben, geen financiering van Vlaanderen meer konden krijgen om hun aanbod uit te breiden, ongeacht de lengte van de wachtlijsten
- De bepaling dat sociale huurders van wie de huurovereenkomst door een rechterlijke tussenkomst werd beëindigd wegens ernstige overlast of ernstige verwaarlozing van de sociale woning, zich drie jaar niet meer opnieuw konden inschrijven op de wachtlijst.
- Diverse bepalingen inzake gegevensuitwisseling, omdat er geen advies werd gevraagd aan de bevoegde toezichthoudende autoriteit. De invoering van diverse decretale bepalingen voor gegevensverwerkingen met impact op de privacy had namelijk voorgelegd moeten worden aan de federale Gegevensbeschermingsautoriteit.
Naast deze drie bepalingen bekritiseerden de 8 organisaties ook de verstrenging van de taalkennisvereiste en de verplichte inschrijving bij de VDAB. Deze blijven van kracht, maar ook hier heeft het Grondwettelijk Hof het over een afname van het beschermingsniveau.
Een goede woning is een belangrijk middel in de strijd tegen armoede. De 8 middenveldorganisaties zijn dan ook tevreden dat het Grondwettelijk Hof oog heeft voor het recht op wonen.
