De verkiezingen zijn achter de rug en binnenkort zullen nieuwe of vertrouwde gezichten het beleid vormgeven. Onderwerpen zoals kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties zullen ongetwijfeld aan bod komen. Als experts en partners binnen het jeugdwelzijnswerk delen we graag enkele inzichten die al decennialang hun waarde bewijzen. Want terwijl politieke legislaturen elkaar afwisselen, staan wij als sector al een halve eeuw in het werkveld, voortbouwend op jarenlange praktijkervaring en beproefde methodieken. Onze belangrijkste conclusie? Gras groeit niet door eraan te trekken, maar door de wortels water te geven.

In veel steden en gemeenten groeit een generatie jongeren op die vaak wel bekeken, maar zelden écht gezien en gehoord wordt. Beleidsmakers, het is cruciaal hen te zien voor wie ze zijn: tieners. Tieners die – net als iedereen – erbij willen horen, hun identiteit ontwikkelen en experimenteren, fouten maken en daarvan leren. Wij, Uit De Marge vzw en WMKJ’s (organisaties die werken met kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties) zijn gespecialiseerd in het bereiken van deze groep die vaak tussen wal en schip valt. Jongeren hebben ruimte nodig. Niet alleen fysieke, maar ook mentale ruimte: ruimte om te ontdekken, te leren en te verbinden met elkaar en met de samenleving.
Veel jongeren hebben geen invloed op de omstandigheden waarin ze opgroeien. Wat echter wél binnen onze macht ligt, is hoe wij als samenleving reageren op hun noden. Het is in ieders belang te erkennen dat jongeren recht hebben op een plek in de openbare ruimte; niet aan de zijlijn, maar als volwaardige deelnemers.
De plekken waar jongeren samenkomen – parken, pleintjes, straathoeken – zijn veel meer dan ‘hangplekken’. Ze zijn essentieel voor hun sociale ontwikkeling.
Jongeren hebben recht op een veilige, toegankelijke plek in de openbare ruimte
Ray Oldenburg introduceerde het concept van third places: plekken buiten huis, school of werk, waar mensen samenkomen en even loskomen van hun dagelijkse verplichtingen. Het zijn ontmoetingsplaatsen waar jongeren vaardigheden ontwikkelen, zoals onderhandelen en samenwerken, en waar ze hun identiteit ontdekken en vormgeven. Hier leren ze zichzelf kennen, hier ontstaat gemeenschapszin.
Toch worden deze plekken vaak niet gezien als een kans – een kans om jongeren te vormen en te begeleiden. Te vaak worden ze geviseerd, geweerd, terechtgewezen, uitgesloten, … Dat werkt contraproductief. Maar wat als we deze publieke ruimtes beschouwen als een kans om jongeren te betrekken, te begeleiden en te ondersteunen? Wat als we hen de ruimte geven die ze nodig hebben om op te groeien in een veilige, stimulerende omgeving?
Investeer in jeugdwelzijnswerk en jeugdinfrastructuur
Door te investeren in jeugdwelzijnswerk en jeugdinfrastructuur, laten we jongeren volwaardig deel uitmaken van de samenleving en laten we zien dat hun stem telt. Maar erkenning gaat verder dan alleen fysieke ruimte. De doelgroep van kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties is divers en complex.
Denk bijvoorbeeld aan meisjes, zij zijn vaak onzichtbaar op pleintjes. Zij voelen zich meestal veiliger in meer gestructureerde omgevingen, zoals winkelstraten. Meisjes bereiken vraagt daarom een gerichte aanpak. Het jeugdwelzijnswerk kan juist hier het verschil maken door veilige, toegankelijke ontmoetingsplekken te creëren, waar ze zich op hun gemak voelen en de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen en verbinding te vinden met anderen.
Op dergelijke plekken, third places, leren jongeren vaardigheden die je niet in een klaslokaal leert. Ze ontdekken er hun talenten, oefenen zelfstandigheid en leren wat het betekent deel uit te maken van een gemeenschap. Het zijn vaardigheden en lessen essentieel voor hun verdere leven, en dat begint op plekken waar ze kunnen zijn wie ze zijn, zonder oordeel.
Het jeugdwelzijnswerk kan het verschil maken door veilige, toegankelijke ontmoetingsplekken te creëren, waar jongeren zich op hun gemak voelen en de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen en verbinding te vinden met anderen.
In plaats van jongeren te ontmoedigen om buiten samen te komen, is het aan beleidsmakers om te kiezen voor een aanpak die jongeren de ruimte geeft om zichzelf te ontwikkelen. Investeer in veilige, toegankelijke plekken waar jongeren kunnen samenkomen, én investeer in jeugd(welzijns)werkers die de vrijheid en het vertrouwen krijgen om deze plekken te begeleiden. Zij zijn immers diegenen die jongeren het best begrijpen. Hen de ruimte geven om flexibel en op maat te werken, levert de grootste impact op.
Beleidsmakers dienen jeugd(welzijns)werkers te ondersteunen in hun rol als gids en mentor. Door hen minder te belasten met administratieve rompslomp en hen de autonomie te geven om creatief en oplossingsgericht te handelen, zorgen we voor een klimaat waarin jongeren zich echt gezien en gehoord voelen.
Investeer daarom niet alleen in fysieke infrastructuur, maar vooral in de mensen die dagelijks met jongeren werken. Jeugd(welzijns)werkers zijn de sleutel om jongeren te betrekken bij de samenleving en hen hun eigen pad te laten vinden. Vertrouwen in hun expertise en ervaring leidt tot een samenleving waar jongeren zich veilig voelen om te groeien en zich te ontwikkelen tot betrokken burgers. Dat is een investering die rendeert.
Deze brief werd ondertekend door Uit De Marge vzw, Kras Jeugdwerk, vzw JONG, D’Broej, GIGOS, ROJM, Bataljong, JAM Mechelen