17 mei is de Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie, oftewel IDAHOT. Het is een dag waarop we aandacht vragen voor de rechten van de LGBTQIA+-gemeenschap. Ook jongeren durven dan luider te spreken. In Ieper wil het stadsbestuur luisteren. De burgemeester en schepenen nodigden de jongeren van het jeugdopbouwwerk uit om op 17 mei samen de regenboogvlag te hijsen voor het gemeentehuis. Onze jongeren gaan op de uitnodiging in, maar ze zijn ook kritisch. “We zouden iedere dag van het jaar onszelf moeten kunnen zijn! Beleidsmakers moeten zich het hele jaar door inzetten zodat jongeren uit de LGBTQIA+-gemeenschap – vooral jongeren in maatschappelijke kwetsbare situaties – zich veilig voelen.”
Met die strijdlust verzamelden de Ieperse jongeren vorige week in het jeugdhuis voor een praatavond. Ze konden er ervaringen delen, ideeën uitwisselen én een plan uitwerken om op IDAHOT en lang daarna hun stem te laten horen.
Waarom jongeren vandaag nog strijden tegen homofobie en transfobie
Dat een dag als IDAHOT nodig is, staat voor de jongeren buiten kijf. “Mensen vinden homo, lesbisch, trans of non-binair zijn nog ‘raar’. Dat komt vooral omdat ze amper in aanraking komen met mensen uit de LGBTQIA+-gemeenschap. Ze zien dus niet dat we niet ‘anders’ zijn.”
Onbegrip leidt in sommige gevallen tot intimidatie en geweld. “Onlangs wandelden mijn vriend en ik van het station naar huis toen een groepje jongeren om ons heen begon te cirkelen. Ze riepen ‘gay’, begonnen ons te volgen en sloten ons in door straatjes af te snijden. Na een tijdje zijn ze gestopt, maar het was erg intimiderend,” vertelt een van de jongeren. “Soms is geweld ook seksueel getint,” vult iemand aan. “Als ik een date heb met een meisje, vragen mannen of ze mogen meedoen of maken ze foto’s. Maar onze intimiteit is iets tussen ons, die is niet voor hen.”
De straat of het café zijn voor jongeren geen veilige plek, maar ook thuis kunnen sommigen niet volledig zichzelf zijn. “Omdat mijn ouders niet voor mij konden zorgen, heeft mijn oma me geadopteerd. Ze heeft erg conservatieve opvattingen, dus lesbisch zijn is volgens haar verkeerd. Omdat ze me dat aanleerde, dacht ik dat er iets mis met me was.” Kinderen en jongeren in kwetsbare situaties krijgen zo het gevoel dat ze niet zichzelf kunnen zijn.
Sommige jongeren voelen zich thuis wel veilig, maar ook zij zijn vatbaar voor kwetsuren. Een van de Ieperse jongeren vertelt. “Mijn familie is open-minded, maar ik ben bang dat ze teleurgesteld zullen zijn als ik zeg dat ik homo ben. Ze hadden misschien een ander pad voor mij in gedachten.” Een andere jongere kon wel al vertellen dat die trans is. Hoewel hun familie hun steunt, zijn ze zich er niet van bewust dat hun gedrag of woorden nog kunnen kwetsen. “Ik hoorde hoe mijn broer vloekte tijdens het gamen. Hij gebruikte daarbij ‘gay’ als scheldwoord.” Ook andere jongeren worden op school, bij vrienden of in de jeugdbeweging gekwetst zonder dat de ander het beseft. “Gay zijn is niet verkeerd, dus waarom zou het een scheldwoord zijn?”
Hokjesdenken op school en in de media
De jongeren uit Ieper kunnen wel begrip opbrengen voor hun familie en vrienden. “Heel veel hangt af van je omgeving en opvoeding. Onze ouders en grootouders groeiden op in een wereld waarin homo, lesbisch, trans of non-binair zijn niet besproken werd.” Iedereen groeit op met bepaalde denkkaders. Vroeger, en zelfs vandaag, zijn die denkkaders niet inclusief.
Die denkkaders krijgen we al mee op school. “Tijdens seksuele opvoeding leren we alleen maar over heteroseksuele relaties. In onze handboeken staat niets over seks tussen mensen van hetzelfde geslacht, de seksuele beleving van trans personen of aseksualiteit. Ook de lichamen in onze boeken zijn steeds dezelfde: het zijn slanke of sterke lichamen, nooit met een maatje meer en nooit interseks.”
De taal die op school en daarnaast gesproken wordt, plaatst mensen verder in hokjes. “Als er zware dingen verplaatst of opgetild moeten worden, vragen ze steevast of er ‘sterke jongens’ kunnen helpen.” Wie in Ieper rondloopt, ziet naast sterke jongens echter ook ijzersterke meisjes en non-binaire personen.
“Ook de beelden die we zien, zijn niet inclusief,” weet Loïc, de jeugdopbouwwerker in Ieper. “Mijn zoontje kijkt naar peuterprogramma’s, waar meisjes van bloemen houden, jongens van voetbal en alleen jongens en meisjes op elkaar verliefd worden.” De jongeren vullen aan. “Reclamebeelden duwen ons ook in hokjes. Denk bijvoorbeeld aan reclame voor kleding: rokken zijn enkel voor meisjes.”
Streven naar een wereld waarin iedereen zichzelf kan zijn
De jongeren uit Ieper zien ook verbetering. “Vandaag is er gelukkig wel al meer representatie dan toen onze ouders jong waren. Maar het is niet zo dat meer mensen gay zijn dan vroeger. Ze komen er gewoon meer voor uit”. Met die woorden dromen de jongeren van een wereld waarin het niet uitmaakt welke geaardheid of genderidentiteit je hebt. “Je zou er dan niet meer voor moeten uitkomen, het zou heel gewoon zijn.”
Maar wat kunnen wij doen om die wereld te bereiken? “Ik begin bij mezelf,” stelt iemand. “Als ik pijnlijke opmerkingen hoor, doe ik mijn research: ik zoek op het internet naar informatie, naar verhalen en naar beelden waarin ik mezelf herken.” Niet iedereen heeft toegang tot informatie. Sommige jongeren delen hun computer met familieleden, waardoor ze niet zomaar op het internet durven te zoeken. En waar moet je zoektocht beginnen? “Daarom moeten we onze verhalen delen, met elkaar en met anderen.”
De jongeren uit Ieper zijn strijdvaardig, al zijn er ook risico’s verbonden aan die strijdlust. “Het is griezelig om verandering te vragen en ruimte in te nemen. Als je aandacht vraagt voor voornaamwoorden bijvoorbeeld, vinden mensen al snel dat je moeilijk doet. Mijn familie aanvaardt me nu, dus ik durf niet om nog meer aanpassingen te vragen.”
Samen staan we sterker dan alleen. Daarom zullen de Ieperse jongeren op IDAHOT één gemeenschappelijke stem laten weerklinken, die wel gehoord moet worden.
Zeven eisen voor de burgemeester
Op 17 mei zullen de Ieperse jongeren hun gezamenlijke stem laten horen. Tijdens de plechtigheid op het gemeentehuis zullen ze een brief overhandigen aan de burgemeester. Daarin hebben ze zeven eisen geformuleerd, waarmee ze de burgemeester op haar verantwoordelijkheid wijzen.
Met deze zeven eisen streven de jongeren naar een veilig Ieper, een stad zonder homo- en transfobie:
- Het oprichten van een ‘gayhuis’ of safe space voor jongeren uit de LGBTQIA+-gemeenschap. Het huis is meer dan een bar, maar een plaats om samen te komen in een veilige omgeving.
- Actieve aandacht voor veiligheid door buurtbewoners te wijzen op hun verantwoordelijkheid om iedereen gelijk te behandelen.
- Het starten van een gesprek tussen jongeren en gemeentebestuur. We willen een gesprek met de burgemeester, om samen verder na te denken over een Ieper zonder homo- en transfobie.
- Het verplaatsen van het regenboogvoetpad naar een plaats waar veel mensen passeren, zoals aan het station. Die zichtbaarheid is een symbool van actieve steun en aanvaarding.
- Aandacht voor LGBTQIA+-kwesties op school, zowel in de lessen als in het taalgebruik en de omgang met elkaar.
- Het organiseren van een Pride in Ieper.
- Zorgen voor meer representatie van LGBTQIA+-personen in de (sociale) media van de stad Ieper.
